Reacties bij stress
Het zal je vast ook opgevallen zijn, we leven in ongebruikelijke tijden. Sociale distantie, thuiswerken - als je tenminste nog werk hebt - of onder grote druk werken als je in een van de vitale beroepen zit. Als je alleen bent voel je je misschien eenzaam. Als je met je partner of gezin bent, werk je misschien op elkaars zenuwen. Je zal soms reacties van jezelf of anderen tegen komen waar je misschien verbaasd over bent of zelfs van schrikt.
Een situatie als dit roept een stress-reactie bij ons op. De een komt in vecht-modus (‘we klaren dit klusje’), de ander in vluchtstand (hamsteren) en weer een ander verstart (passiviteit). Naarmate de situatie voortduurt of verergert kunnen de verschillende ‘standjes’ elkaar afwisselen. Niet iets om jezelf kwalijk te nemen. Ons reptielenbrein neemt het soms even over. Veroordeel jezelf dus niet als je een reactie hebt die je onprettig vindt (de emoties van je zoogdierenbrein). Naast je reptielenbrein heb je gelukkig ook je menselijk brein tot je beschikking, ook bekend als je gezond verstand. Dat gezond verstand wil ik graag een zetje geven zodat je ook je mentale weerbaarheid wat extra vitamine kan geven.
Human Hungers
Op verschillende media verschijnen tips voor vermaak zoals spelletjes of online musea. Mensen publiceren dagschema’s die ze op koelkasten hebben geplakt. En er zijn allerlei initiatieven om mensen uit sociaal isolement te halen. Deze tips gaan respectievelijk over stimulatie, structuur en erkenning. Deze staan bekend als de Human Hungers. Bij een disbalans in het stillen van die hongers raken wij uit evenwicht. Dat kan leiden tot apathie, chagrijn, drammen, risicogedrag, onzekerheid, egocentrisme en zo meer.
Een voorbeeldje; bij een jengelend kind (of als je zelf ff niet te genieten bent) denk je misschien dat het behoefte aan aandacht heeft. Als die aandacht niet helpt kan je even verder kijken. Wordt het kind voldoende uitgedaagd? Heeft het behoefte aan een stimulans omdat het zich verveeld? Of voelt ie zich onzeker omdat de omstandigheden onwennig zijn en heeft het geruststelling nodig? Door uit te proberen en vragen te stellen kan je achterhalen op welk terrein de disbalans ligt, ook bij jezelf.
Mentale balans bewaren
* Zie mij!
Gezien worden gaat over erkenning en waardering. Bij een tekort, bijvoorbeeld omdat je geen collega’s of vrienden ziet, is er het risico dat je je onbelangrijk voelt. Hier zit voor een belangrijk deel gevoelens van eenzaamheid. Het is dan belangrijk voor je om contact en waardering op te zoeken. Vraag actief om wat je nodig hebt, waarin wil je gewaardeerd worden? Voor wie je bent of voor iets wat je doet? Andersom kan je ook vragen of je die ander ergens een plezier mee kan doen.
De tegenhanger is een teveel aan erkenning. Goedbedoelde zorg kan bijvoorbeeld betutteling worden of een Oma die 10x per dag belt om te vragen hoe het gaat. Doseer dus de aandacht voor je kinderen of je partner en voel goed bij jezelf wanneer jij je wat overstelpt voelt en zeg Nee.
* Houvast
Naast aandacht hebben we behoefte aan structuur omdat we daar een gevoel van zekerheid aan ontlenen. Structuur kan doorslaan naar rigiditeit. Vasthouden aan je gebruikelijke routine gaat niet als je kinderen rondrennen of boodschappen doen meer tijd vraagt. Als je gewend bent om op je werk van 9.00 - 17.00 te werken moet je er rekening mee houden dat je thuis minder efficiënt zal zijn. Accepteer dat het zo is. Je normale productiviteit is misschien niet te handhaven.
Je kan te weinig structuur ervaren als je dagelijkse routine wegvalt. Ook dat geldt voor jezelf, je partner, kinderen, collega’s of buren. Gun jezelf tijd om je aan te passen en andere vormen van structuur en routine aan te brengen. Dat kan in tijdschema’s (werk- en schooltijden aanbrengen, ochtend werken, middag andere dingen doen). Denk echter ook aan routines als yoga voor het ontbijt, speeluurtje met de kinderen, wandelingetje maken tijdens de lunch. Ruimtes kunnen je ook structuur bieden. Werk op een vaste plek in huis en ontspan ergens anders. Gun ook je partner of kinderen hun eigen ruimte, al is dat maar een hoekje op de bank.
* Stimuleer mij
Bij het wegvallen van de mogelijkheid om uit te gaan, te sporten of je hoofd te gebruiken kan je de uitdaging, creativiteit of inhoudelijke gesprekken missen. Zorg dus voor voldoende impulsen en uitdaging. Lees dat boek dat al tijden op je lijstje staat, leer iets nieuws, neem cultuur tot je, kook een ingewikkeld recept en beweeg. Die uitdaging kan dus zowel fysiek als mentaal zijn.
Andersom kan er ook een teveel aan stimulans zijn. Ik word overstelpt door de vele memes die rondgaan en had de neiging om ieder uur media te checken voor nieuws. Dat leidde tot onrust. Nu doseer ik dat en zet mijn telefoon regelmatig even uit. En ik varieer in mijn stimuli door werk (het brein) af te wisselen met beweging (het lijf) en spelen met de kat (ontspanning). Varieer dus, ook vanuit huis is er genoeg mogelijk.
Zorg goed voor jezelf, niet alleen fysiek. Blijf gezond en blijf in evenwicht.